×
Paycell Ucretsiz - Uygulama Marketlerde
İNCELE
BİST

BİST

Paycell Tarih

Yazı Yayın Tarihi

20 Eylül 2023

BİST, son yıllarda yatırımcıların ilgi gösterdiği başlıca seçenekler arasındadır. Dolayısıyla sermaye piyasası araçlarına ilk defa yatırım yapacaklar için bu kurum hakkında bilgi sahibi olmak epey önemlidir.

 
 

BİST Nedir?

Tanımına geçmeden önce bilmeyenler için BİST açılımı hakkında bilgi verelim. BİST’in açılımı Borsa İstanbul’dur. Borsa İstanbul, sermaye piyasasında faaliyet gösteren yerli ve yabancı bankalara, aracı firmalara hizmet veren kurumdur.

BİST bünyesinde sermaye piyasası araçlarının saklama ve alım/satım faaliyetleri gerçekleştirilir. Bu araçlara ilaveten kambiyo, kıymetli madenler ve taşlar, SKP tarafından uygun görülen sözleşmeler, belge ve kıymetler de BİST’te işlem görür.

BİST’in kökenleri, Dersaadet Tahvilat Borsası adıyla kurulduğu 1866 yılına kadar uzanır. Kurum, ilk olarak 1985 yılında değişen organizasyon yapısı doğrultusunda İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) adıyla yeniden açılır. Borsa İstanbul olarak faaliyet göstermeye başladığı yıl ise 2013’tür.

 
 

BİST 30, BİST 50 ve BİST 100 Nedir?

Borsa İstanbul’da, işlem gören hisse senetlerinin gruplar halinde performanslarının ölçümü farklı endeksler aracılığıyla yapılır. Söz konusu endeksleri şu şekilde sıralayabilmek mümkündür:
 

BİST 30

BİST 30 Endeksi, Yıldız Pazar’da işlem gören BİST hisselerinin performansını ölçer. BİST 30 hisseleri, fiili olarak dolaşımda yer alan araçların piyasa değeri ve işlem hacmi bakımından en yüksek ilk 30’undan oluşur.
 

BİST 50

BİST 50 Endeksi, kapsam bakımından bir önceki türdeşine benzer. Yani Yıldız Pazar’da işlem gören BİST hisseleri performans ölçümü, bu endeksin de ana konusudur. BİST 30 ile arasındaki en önemli fark ise piyasa değeri ve işlem hacmi açısından en yüksek ilk 50 hisseye odaklanılmasıdır.
 

BİST 100

BİST 100 Endeksi, Borsa İstanbul Pay Piyasası açısından temel teşkil eder. Endeks dahilinde Yıldız Pazar’da işlem gören ve piyasa değeri ile işlem hacmi en yüksek 100 hissenin performans ölçümleri yapılır. BİST 100 hisseleri arasında önceki iki endekste yer alan araçlar da bulunur.

 
 

BİST Temel Amacı ve Faaliyetleri Nelerdir?

Borsa İstanbul’un var olmasındaki temel amaç, yatırım araçlarının alış ve satış süreçlerine yönelik serbest rekabet koşullarının oluşmasını sağlamaktır. BİST, bu amacın sürdürülebilir hale gelmesi için ideal pazar yerlerini, platformlarını kurma ve yönetme misyonlarını üstlenir.

Borsa İstanbul’un temel faaliyetleri ise şu şekilde sıralanabilir:

  • Borsacılık ve piyasa işleticiliği
  • Endeks yapıcılığının gerçekleştirilmesi
  • Kurum ve kuruluşlara borsada işlem yapma yetkisi verilmesi
  • Gerekli hallerde disiplin düzenlemelerinin yapılması
  • İşlemlerden doğan uyuşmazlıkların önüne geçilmesi ve giderilmesi
  • Yatırım araçlarına yönelik kota uygulamaları
  • Yatırım araçlarının borsada işlem görmesi veya görmesinin engellenmesi
  • İşlem taahhütlerinin yerine getirilmesi

 
 

Borsa İstanbul (BİST) Bünyesindeki Piyasalar

Borsa İstanbul, tıpkı endeksler gibi farklı konulara odaklı piyasaları bünyesinde barındırır. BİST bünyesindeki piyasalar şunlardır:

  • Pay Piyasası: Borsa İstanbul hisseleri ile yeni hisse alma haklarının, borsa yatırım fonlarının, varantların ve sertifikaların işlem gördüğü piyasadır. Pay piyasasında ayrıca gayrimenkul yatırım ve girişim sermayesi fonlarına dair katılma payları, gayrimenkul/emtia sertifikaları ile ilgili işlemler gerçekleşir.
  • Borçlanma Araçları Piyasası: Türk lirası ya da döviz ödemeli ihracı gerçekleştirilen, menkul kıymetlendirilmiş varlıklara ve gelirlere dayalı borçlanma araçları bu piyasada işlem görür. Piyasa dahilinde kira sertifikaları, TCMB’nin ihraç ettiği likidite senetleri ve BİST tarafından uygun görülen diğer araçların işlemleri yapılır.
  • VİOP Piyasası: Hisse senedi, dövize dayalı opsiyonlar ve vadeli işlem sözleşmeleri ile ilgili işlemler bu piyasanın kapsamı altında gerçekleşir.
  • Kıymetli Madenler ve Taşlar Piyasası: Altın, gümüş, platin, elmas, zümrüt başta olmak üzere kıymetli maden/taş olarak nitelendirilen varlıklara dair işlemler yapılır.

 
 

BİST Nasıl Alınır?

Bir yatırımcı olarak doğrudan BİST 30, BİST 100 gibi endekslerde hisse alımı yapabilmen, mevzuatlar kapsamında mümkün değildir. Bunun yerine yatırımcı statüsünde Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilen aracı kurumlar vasıtasıyla endekste işlem gören hisselerin alımını gerçekleştirebilirsin.

Alım işlemi esnasında ihtiyaç duyacağın en önemli bilgi, hissenin alım değeridir. Hisseler ile ilgili BİST değeri bilgilerini farklı kaynaklardan edinebilirsin. Bu bilgiye ulaştıktan sonra hisse almak için bir emir oluşturman gerekir.

Emir girişi, aracı kurum tarafından borsaya iletilir. Sisteme kaydedilen emirler, fiyat ve zaman önceliği gibi kurallar baz alınarak eşleştirilir. Son adımda eşleşen alım emrine sıra geldiğinde alım gerçekleşir ve hisseler yatırımcı adına kaydedilir.

 
 

Borsa İstanbul İşlem Saatleri Nelerdir?

Borsa İstanbul açılış saati, 09.40’tır. BİST işlem saatleri ise iş gününün tam veya yarım olmasına göre değişkenlik gösterir. Örneğin; tam günlerde, pay piyasasına yönelik sürekli işlem yönetimi için saat aralığı 10.00-18.00 arasıdır. Yarım günlerde ise işlem yönetimi zaman dilimi 10.00-12.30 arası ile sınırlandırılır. İşlem saatleri ile ilgili detaylı bilgiye ulaşmak için BİST resmi web sitesindeki ilgili sayfayı ziyaret edebilirsin

İlginizi Çekebilir